De ‘anderhalvemeter-werkplek’
Dinsdag 7 april 2020 had de Minister President Rutte in zijn persconferentie een duidelijke boodschap: "We zullen met elkaar moeten zoeken naar het nieuwe normaal, in de 1,5-meter-samenleving." Naar het zich nu laat zien doelde hij met deze uitspraak op de reële verwachting dat de maatregelen om het coronavirus in te dammen nog wel een tijdje zullen gelden. Maar wat betekent dit nu voor en waar dienen we op de werkvloer dan rekening mee te houden.
Corona-Protocol
Minister Wiebes sprak medio april uit dat alle sectoren in Nederland een plan moeten opstellen voor de anderhalvemetereconomie. Zo'n protocol is een voorwaarde om op termijn weer in bedrijf te kunnen. "Als je niet zo'n protocol hebt klaarliggen, kan ik me bijzonder moeilijk voorstellen dat je open kunt", aldus de minister van Economische Zaken. De door Wiebes genoemde protocollen moeten aan een aantal eisen voldoen. "In een goed plan komen dingen die te maken hebben met afstand houden, hygiëne, beschermingsmaatregelen en gedragsbeïnvloeding van klanten en leveranciers", aldus Wiebes. Het protocol moet goedgekeurd worden door een beoordelingscommissie.
Zo'n 35 bedrijfstakken al drukdoende met de betreffende protocollen. De bioscopen deelden als een van de eersten een vrij concreet protocol. Dat gaat uit van beperkte openingstijden, minder kaartverkoop en voorstellingen om bezoekersstromen beheersbaar te houden. Inmiddels hebben ook strandtenthouders het al helemaal uitgedokterd hoe zij straks een biertje serveren op afstand. "Wij hebben een zee aan ruimte."
Arbowet(geving) en arbobeleid
Al vaker hebben we aangehaald dat de werkgever op grond van artikel 3 van de Arbowet de verplichting heeft zorg te dragen voor een gezonde en veilige werkplek. Als de zorgplicht die voortkomt uit de Arbowetgeving wordt geschonden, is de werkgever aansprakelijk voor de schade die een werknemer daardoor lijdt.
Inmiddels zien we dat Ondernemend Nederland de RIVM maatregelen hebben vertaald naar de werkvloer en daarmee zorgdragen voor de veiligheid van de werknemers (en eventuele derden). Maar als we toegaan naar een 1,5-meter-samenleving voor een langere periode, dan zal dat mogelijk vergaande consequenties hebben voor de indeling van onder meer de werkplekken. Alsdan is de kans ook groot dat er strikter wordt toegezien op de naleving van de Arbowetgeving. Voorts dient men er rekening mee te houden dat indien werknemers langere tijd worden blootgesteld aan een (ergonomisch of wellicht psychisch) onveilige (thuis)werkplek er schade ontstaat waarvoor werkgever aansprakelijk kan zijn. Werkgevers doen er in ieder geval goed aan hun werknemers te wijzen op de noodzaak om een thuiswerkplek ergonomisch zo goed mogelijk in te richten.
Thuiswerkplek
De kans is aanzienlijk dat er in de anderhalvemetereconomie (al dan niet gedeeltelijk) meer sprake zal zijn van thuiswerken. De Rabobank bericht in haar Special ‘De anderhalvemetereconomie van Nederland gemeten’ dat van alle banen die op anderhalve meter van anderen kunnen worden ingevuld, 38 procentpunt thuis kan plaatsvinden.
Het is mede daarom goed om kritisch te kijken naar de thuiswerkplek van de werknemer, juist ook omdat deze werkplek ook een arbeidsplaats is in de zin van de Arbeidsomstandighedenwet. Daarbij dient werkgever er rekening mee te houden dat de kosten voor het treffen van Arbo-voorzieningen betreffende de thuiswerkplek voor rekening van werkgever komen.
Dat betekent dat de werkgever verplicht is:
- de thuiswerkplek aan te passen aan de behoefte van de werknemer; en
- risico’s en gevaren voor de gezondheid te beperken.
Concreet dient men dan te denken aan het navolgende:
- Vaak betreft het thuiswerken beeldschermwerk. Hoofdstuk 5 van de Arbeidsomstandighedenregeling stelt eisen voor die situatie, zoals eisen aan de werktafel en het toetsenbord, de verlichting en de vochtigheidsgraad.
- Werkgever moet zo nodig voorzien in extra verlichting op de thuiswerkplek van werknemer.
- Werkgever heeft de plicht om werknemers in te lichten over de werkzaamheden, de daaraan verbonden risico’s (zoals RSI) en de maatregelen die erop zijn gericht om deze risico’s te voorkomen of beperken. Werkgever moet ook toezien op de naleving van de instructies en voorschriften. Controle is echter privacy-technisch niet eenvoudig.
- Werkgever moet een lijst maken met gegevens van alle werknemers die thuiswerken en plaats onafhankelijk werken (Art. 1.51 Arbobesluit).
OR en de arbeidsomstandigheden
De gevolgen van het coronavirus en de overheidsmaatregelen die genomen worden kan een werkgever brengen tot een voorgenomen besluit voor vaststelling, wijziging of intrekking van een regeling op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim of re-integratiebeleid. Denk in dit kader ook aan (het instellen van) een regeling voor thuiswerken en het spreiden van de werktijden van de werknemers. In al deze situatie heeft de OR instemmingsrecht, indien deze regelingen duurzaam van aard zijn. Nu zijdens de overheid met klem wordt gesproken over de anderhalve meter economie/samenleving, denken wij dat we inmiddels kunnen spreken van noodzakelijke regelingen van duurzame aard.
Conclusie
Een nieuwe kijk op de werkplek en de arbeidsomstandigheden is noodzakelijk. De anderhalvemeter samenleving is (voor nu) een feit en daar dienen we dan naar te handelen. Het is ons advies uw organisatie nader kirtisch onder de loep te nemen, de OR, preventiemedewerker en arbo-deskundigen te raadplegen om in samenspraak te gaan komen tot een werkbare situatie. Mocht arbeidsrechtelijk advies gewenst zijn, dan adviseren wij uiteraard graag.